Wielkanoc to najważniejsze święto chrześcijan czas radości, odrodzenia życia i nadziei. Niesie ze sobą szereg symboli i zwyczajów, które towarzyszą nam od stuleci. Jednym z ważniejszych jest święcenie pokarmów w Wielką Sobotę. Tradycja ta sięga VIII wieku, ale zwyczaj ten dotarł do Polski znacznie później, bo dopiero w XIV wieku.
Początkowo tradycja święcenia pokarmów znacznie różniła się od współczesnej. Zwyczaj obchodzony był, bowiem w domach i dworkach szlacheckich, ponieważ poświęcone musiało być wszystko, co miało znaleźć się na świątecznym stole. Święcono szynkę, kiełbasę, słoninę, całe prosięta, sery, jaja, chleb, ciasta, ryby, miód, ale także wino i liczne dodatki.
Dziś zwyczaje uległy zmianie. Przede wszystkim liczba święconych potraw nie jest tak duża, a obrzęd został przeniesiony do kościoła. Zawartość wielkanocnego koszyka może się nieznacznie różnić w zależności od regionu. Wkładane potrawy nie są przypadkowe i każda z nich ma symboliczne znaczenie.
Koszyk do święconki powinien być zrobiony z wikliny, słomy lub sosnowych łubów. Wiklinowy koszyczek wielkanocny zazwyczaj przyozdobiony jest gałązkami borówki lub mirtu oraz koronkowymi serwetkami.
Symbolika wkładanych potraw:
szynka – Jezusa ukrzyżowanego;
kiełbasa – powrozy;
chrzan – gorycz męki Pańskiej i śmierci zwyciężonej przez słodycz zmartwychwstania;
ocet – napój, jakim pojono Jezusa;
sól i pieprz – zachowanie od zepsucia, zła;
ciasto – oznaka umiejętności i doskonałości;
chleb – jaki Jezus rozdawał uczniom podczas ostatniej wieczerzy, symbol Eucharystii;
baranek z cukru lub gipsu – Chrystusa Zmartwychwstałego;
jajka – nowe życie, narodzenie;
ser – zapewniający harmonię i zgodę między człowiekiem a siłami przyrody
woda – oznacza Ducha Świętego i oczyszczenie z grzechu;
wino – krew
masło – oznaka dobrobytu.
Po poświęceniu potraw należy przystąpić do obdzielania rodziną kawałkami każdej z nich, by mogli zasmakować wszystkich darów jakie niosą dla nas te cudowne święta.
Wielka Sobota to także dzień, w którym święcimy wodę i ogień. Wodę święcono na pamiątkę umywania przez Piłata rąk, a ogień na pamiątkę ogrzewania się apostołów przy ognisku w noc pojmania Jezusa. Po powrocie do domu poświęconą wodą kropiono mieszkanie, przeznaczało się ją także do poświęcenia ziarna przed pierwszym zasiewem, ziemniaków przed zasadzeniem itp. Napełniano nią również domowe kropielniczki. Ogień uznawano za symbol siły życiodajnej i mocy odradzania się.