Psary
Psary – wieś sołecka w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie chrzanowskim, w gminie Trzebinia. W Psarach znajduje się szkoła podstawowa im. Władysława Broniewskiego, ośrodek zdrowia, punkt apteczny, kilka sklepów, Wiejski Dom Kultury, kościół parafialny parafii Podwyższenia Krzyża Świętego, cmentarz oraz jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.
Najważniejszą częścią miejscowego ekosystemu jest rozległy las szpilkowo-bukowy z licznie występującymi brzozami obejmujący znaczną część pagórkowatego terenu. Najwyższe wzniesienie sięga 470 m n.p.m., a absolutne różnice wysokości dochodzą do 102 m. Ciekawym przyrodniczo obiektem jest wzgórze Bialny Dół, kiedyś znajdował się tu kamieniołom, gdzie eksploatowano wapień falisty. Na terenie Bialnego Dołu zlokalizowane jest źródło Psarki i wielusetletnie skałki wapienne.
Psary najprawdopodobniej są wsią z metryką XI w. W pierwszych wiekach swojego istnienia ludność wsi trudniła się hodowlą psów dla dworu książęcego. Pierwsze wzmianki w źródłach pochodzą z czasów kronikarza Jana Długosza. Właścicielem wsi w 1438 był Stanisław Ligęza herbu Półkozic. Wielkość ówczesnych Psar wynosiła 4 łany. W 1581 właścicielem wsi jest Dominik Aleman. W czasach staropolskich ludność wsi trudniła się rolnictwem. We wsi znajdował się folwark i młyn. Od XV w. rozpoczęto wydobycie rud ołowiu. W połowie XVII w. działał tu huta. Kiedy złoża ołowiu zaczęły się wyczerpywać, podjęto się eksploatacji galmanu. Po III rozbiorze znalazła się w granicach Monarchii Habsburgów, później w granicach Księstwa Warszawskiego oraz Rzeczypospolitej Krakowskiej. Pod koniec XIX w. wieś należała do Artura hr. Potockiego, we wsi znajdowało się 105 domów zamieszkanych przez 666 mieszkańców. W tym czasie wieku działała tu kopalnia galmanu „Jan” oraz szkoła ludowa, jednoklasowa. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w powiecie chrzanowskim. Z początkiem II Rzeczypospolitej wstrzymane zostało wydobycie galmanu. W czasach II wojny światowej Psary zostały włączone do III Rzeszy. W pobliżu wsi przebiegała granica z Generalnym Gubernatorstwem. Po wojnie większość mieszkańców trudniła się pracą w okolicznych kopalniach i zakładach przemysłowych. W czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wybudowany został nowy budynek szkoły oraz dom kultury.
źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Psary_(powiat_chrzanowski)
Rezerwat Przyrody Ostra Góra
Na wzgórzu Ostra Góra o wysokości 435 m n.p.m. w 1959 utworzono rezerwat przyrody Ostra Góra, który znajduje się na południe od drogi łączącej Myślachowice z Psarami.
Więcej na ten temat na naszej stronie pod linkiem: http://chrzanolandia.com.pl/strona-162-rezerwat_ostra_gora.html
Łąkawiec
Łąkawiec swą nazwę zawdzięcza znajdującej się niegdyś w tej okolicy łące, będącej miejcem wypasu zwierząt. Jeszcze w latach 70, XX w. teren ten był w znacznej mierze pokryty piaskiem co może świadczyć o wcześniejszej eksploatacji górniczej tego obszaru.
Łąkawiec w Psarach jest miejscem niezwykłym z powodu jedynego na terenie Małopolski nagromadzenia kamiennych tam, które podziwiać można w lesie. Prawdopodobnie w końcu XIX w. z inicjatywy hrabiów Potockich w dolinie strumienia wzniesiono zapory, mające zabezpieczyć wieś przed powodziami. Do dziś zachowało się osiem stopni. Budowle stały się bezużyteczne w latach 60. ubiegłego wieku kiedy podziemne chodniki KWK „Siersza” wciągnęły źródła Psarki. Obecnie wypływ istnieje jedynie w postaci niepozornego źródełka na poziomie drugiej tamy.
Łąkawiec jest ostoją licznych gatunków zwierząt i roślin. Z ssaków można tu spotkać sarny, dziki, lisy i jeże oraz polujące wieczorem na owady nietoperze. Ptaków zaobserwowano ponad dwadzieścia gatunków. Wśród nich przeważają wróblowate, ale okazyjie można spotkać dwa gatunki sowy. Płazy reprezentują liczne żaby i padalce, natomiast z gadów natknąć się można na jaszczurki, a zdecydowanie rzadziej na zaskrońca lub żmiję zygzakowatą.
W 2013 roku złożony przez gminę Trzebinia projekt Zagospodarowanie terenu wokół placu zabaw „Łąkawiec” w Psarach został uznany za zgodny z Lokalną Strategią Rozwoju w zakresie „Odnowy i rozwoju wsi” i otrzymał dofinansowanie za pośrednictwem Lokalnej Grupy Działania „Partnerstwo na Jurze”. Celem projektu było zagospodarowanie czasu wolnego mieszkańców, a w szczególności rozwój różnorodnych form turystyki i rekreacji. W projekcie wykorzystane zostały lokalne zasoby: walory środowiska naturalnego, jego malowniczość, bliskość boisk i placu zabaw, źródło z czystą wodą oraz lokalną historię ze względu na XIX wieczne tamy Potockich.